Het is een van de snelst groeiende sporten van de afgelopen jaren: skitoeren. De combinatie van actief bezig zijn in de besneeuwde bergen, een natuurbeleving, een goede work-out en zoeken naar rust in je hoofd. Het past precies in de huidige tijdgeest. De hype is dus niet van vandaag de dag of door Corona. Voor mij is de boom allesbehalve plotseling.
Ik heb leren skiën in mijn tienerjaren. Jaren zeventig met houten ankerliften, bamboe skistokken en leren skischoenen. Toen zag ik met ontzag stoere mannen in allemaal dezelfde flanellen shirts met grote rugzakken en donkere zonnebrillen in elkaars spoor omhoog sjokken. Sterke kuiten had je er voor nodig en moed, want het gevaar van een lawine lag ook toen al op de loer. Voor mij als kind toen een groot soort avontuur, ver weg, onhaalbaar…
Snowchasing Inmiddels zijn we vijftig jaar later en gaan we massaal skitoeren. Wie komt ze niet tegen tijdens de skivakantie? Sportieve vooral afgetrainde fanatiekelingen die langs de rand van de piste omhoog lopen. Vroeger zag je ze niet op de pistes, maar alleen hoog op ongerepte hellingen op weg naar een schuilplaats of berghut voor de overnachting. Maar tijden veranderen. Een deel van het avontuur van toen beperkt zich tegenwoordig tot de jacht op de eerste sporen na vers gevallen sneeuw. De parkeerplaatsen van de bergbanen aan de Alpenranden stromen snel vol zodra de eerste verse sneeuw valt en de vraag is vooral: ‘Wie maakt zijn eerste bocht door de maagdelijke helling?’ Waren het voorheen een handvol duursporters die de vellen onderbonden en na het werk nog even naar de berghut liepen als een soort pelgrimstocht, nu zijn het jonge sportieve mensen, ervaren wintersporters en freeriders op zoek naar het ultieme gevoel van vrijheid. En de groep enthousiastelingen groeit gestaag en in deze Corona-winter vormt deze ontwikkeling voor het eerst een zichtbaar probleem. Zodra de bergen wit kleuren ontstaat er een stormloop van toerskiërs voor de gesloten pistes. En daar zijn niet alle skigebieden even blij mee. Juridische vragen komen op over de aansprakelijkheid bij een ongeluk. Sommige gebieden sluiten hun parkeerplaatsen en zetten handhavers in om de toerskiërs te ontmoedigen. Maar de toestroom blijft. De Duitse Alpenvereniging heeft cijfers, die telt circa 500.000 Duitsers die aan een of andere vorm van toerskiën doen. Dat zijn er drie keer zoveel als in 2004!En de groei zet door en in Duitsland vooral bij jonge sportieve vrouwen.
Waar komt die trend vandaan? Toen ik jong was waren het vooral mannen van boven de veertig die op vellen de berg op liepen. Met zware schoenen, te lange ski’s en met een grote dosis aan ski-ervaring. Ze trokken met gevaar voor eigen leven dagenlang door de bergen of maakte een dagtour naar een top of een hut door verlaten landschappen. En omdat ook het afdalen in de diepe sneeuw technisch moeilijk was, al helemaal met een zware rugzak, bleef het aantal toerskiërs beperkt tot een klein groepje ‘berggeiten’. Maar wat zien we vandaag de dag? Het aantal skiërs dat af en toe een velletje onder ski plakt groeit sneller dan ooit tevoren. Maar zijn dit nu allemaal toerskiërs? Het antwoord is nee. Niet in de zin van de klassieke toerskiër die op traditionele wijze van hut naar hut toert en op zoek is naar rust in de natuur gepaard met een fysieke uitdaging. Cijfers wijzen uit dat de groei niet in dit soort toerskiërs zit. Zijn het dan de freeriders die steeds vaker omhoog toeren op zoek naar hun maagdelijke hellingen? Zij gebruiken tenslotte steeds meer toerski materiaal aangepast aan hun behoeften. Voor een deel is het antwoord ja. Dit type skiërs heeft echter een aantal jaren geleden al een vaste plek binnen de wintersportmarkt veroverd, communiceren vooral via hun eigen platformen zoals wepowder.com en lopen overigens meer uit noodzaak omhoog, schuwen af en toe een skilift zeker niet als het ze tijdwinst oplevert.
Wat zou jij doen als je een paar toerski’s in de kast hebt staan en je vlakbij de bergen woont waar een grote parkeerplaats is en een niet de moeilijke helling?
Nieuwkomers
Nee, de echte groei komt ergens anders vandaan. Vergelijk met het indoorklimmen en boulderen. Die sport is enorm snel gegroeid en heeft inmiddels een plek bij de Olympische Spelen weten te krijgen. De vraag is of al die nieuwe klimmers uit de klimhallen ook aan de rotswanden van de Alpen hangen. Het antwoord is nee! Het zijn vooral sporters die na hun werk of studie binnen klimmen. En precies dat gebeurt momenteel ook op de skipistes met toerskiërs. Ze gaan de hellingen op zoals de klimmers de hal in gaan en velen van deze nieuwkomers zijn (voorlopig) helemaal niet van plan de pistes te verlaten. Velen uit angst voor lawines, anderen uit onervarenheid. Daarnaast gebruiken ervaren toerskiërs die wel de ongerepte natuur in gaan, vroeg in het seizoen als het sneeuwdek nog dun en onzeker is de pistes om te trainen. Hoofdlampje op en even omhoog knallen na het werk.
Mindfulness Maar er is meer aan de hand. De hausse naar buitensporten begon deze eeuw en trok mensen naar de natuur. De fabrikanten van sportmaterialen en het toerisme sprongen hier bovenop. Marketing en reclame vertelden de juiste actieve verhalen, de outdoor lifestyle groeide aan populariteit en Alpenbestemmingen met sociale media deden de rest. Tel daar nu de huidige tijdgeest bij op. We hebben behoefte aan natuur, we willen fit zijn en ons vooral goed in ons vel voelen. Er is meer oog voor duurzaamheid willen graag ergens bijhoren. Het is dus niet verwonderlijk dat wanneer je vlakbij de bergen woont, je de hometrainer verwisselt voor een paar toerski’s. Even omhoog lopen na je werk, een witbiertje boven in de hut en verhalen met elkaar delen. En als het mee zit nog een prima afdaling als beloning. Alles beter dan die crosstrainer thuis en jezelf bezweet in de spiegel bekijken.
Het juiste materiaal
Jack van Nunen: Het zijn vooral toerschoenen die ik onder mijn handen krijg momenteel!
De hele ontwikkeling van het toerskiën in wat voor een vorm dan ook had nooit zo’n vlucht kunnen nemen zonder de rol van de fabrikanten. Een moderne toerskischoen weegt nog geen kilo, de binnenschoen thermisch op maat gemaakt tot een pasvorm van een pantoffel. Met twee pinnetjes klikt de schoen moeiteloos vast met een minuscuul klemmetje van de binding. Het zorgt voor een natuurlijke loopbeweging omhoog en biedt voldoende stijfheid voor de afdaling. Ook de ski’s zijn niet meer te vergelijken en onderverdeeld in meerdere segmenten ingedeeld op breedte, gewicht en flex (doorbuiging onder de binding). Dus of je nu bodemloze poeder wilt skiën, een dagtoer of een huttentocht wilt maken, of even na je werk snel de piste omhoog wilt wandelen, aan het materiaal zal het niet liggen.
In deze Corona winter komen ook in Nederland steeds meer klanten voor toerski’s. Bij OutdoorXL in Barendrecht merken ze dat in de winkel en nu tijdens de lockdown in de webshop. ‘Ik heb een eigen huis in Zwitserland en wil niet in de gondellift naar boven voor het besmettingsgevaar. Met een toersetje loop ik gewoon omhoog en pak daar de stoeltjesliften’ aldus een fanatieke klant die nog net even voor de lockdown een complete uitrusting komt halen. We spreken Jack van Nunen, ervaren toerskiër, wintersportspecialist en een van de beste bootfitters die ik ken. Hij woont en werkt tegenwoordig in Salzburg.’Het zijn vooral toerschoenen die ik onder mijn handen krijg momenteel. In de zomer kwamen de alpine racers langs. Die willen klaar zijn voor hun wedstrijdseizoen en die trainen dan al op de gletsjers. Maar nu komt iedereen met een toerschoen aan die niet fijn zit. Vaak oude modellen die afgestoft worden, maar ook opvallend veel jonge mensen die het toeren ontdekken nu de skigebieden niet allemaal open zijn. Een ander struint het internet af naar een setje, maar komt er dan achter dat er toch nog wat aan moet gebeuren’
Skigebieden niet allemaal even blij
Corona en lockdowns van de skigebieden dragen natuurlijk ook bij aan de stormloop op de gesloten pistes. Elke wintersporter voelt de beperkingen die er momenteel gelden. Maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan en men zoekt naar wat nog wel kan. Wat zou jij doen als je een paar toerski’s in de kast hebt staan en je vlakbij de bergen woont waar een grote parkeerplaats is en een niet de moeilijke helling? ‘De risico’s zijn overigens niet te onderschatten,‘ zegt Rolf Westerhof van het Snowsafety Center. ‘Bij toeren op een gesloten piste ben je zelf verantwoordelijk en gelden de juridische regels zoals buiten de piste. Lawinekunde en veiligheidsuitrusting is noodzakelijk, omdat een gesloten piste niet gezekerd hoeft te zijn. Tenslotte werkt de pistedienst niet als het gebied in lockdown is. Bovendien kunnen werkzaamheden aan de piste gevaarlijke situaties opleveren!’
’Je moet je in principe aan de FIS regels houden,’ aldus Rolf Westerhof
Ook de skigebieden reageren verschillend op de opkomende trend van de nieuwe toerskiërs. Sommige zien ze liever gaan dan komen. Die willen zo veel mogelijk skipassen verkopen. Tenslotte is de infrastructuur van pistes ontworpen voor het gebruik van de skilift. Andere gebieden spelen er wel op in met speciale routes die gemarkeerd zijn. In Oostenrijk is het per Bundesland geregeld. In Vorarlberg is het toegestaan maar bijvoorbeeld in het oosten van Oostenrijk geldt een verbod. In Zwitserland mag je langs de rand van de piste omhoog lopen zolang je maar de regels in acht neemt. Italië heeft een verbod en daar zien we net als in Frankrijk steeds meer gemarkeerde routes bergop ontstaan om de toerskiër te kunnen bedienen.’Je moet je in principe aan de FIS regels houden,’ aldus Rolf Westerhof. ‘We zien gelukkig dat steeds meer skigebieden naar oplossingen zoeken. In de Verenigde Staten zijn zelfs hele skigebieden gereserveerd voor toer- en backcountry skiën. Vaak uit economische redenen, omdat het gebied anders niet meer te exploiteren was. Je hoeft tenslotte niet meer te prepareren. Dat scheelt veel kosten.’ Ook Jack van Nunen herkent deze ontwikkelingen rondom Salzburg: ‘Corona en lockdown geven de toerski ontwikkeling een extra push. We hebben hier een huisberg die al jaren open is voor toerskiërs. Je betaalt een klein bedrag en je mag de berg op en je kunt zelfs de lift gebruiken als je niet het hele stuk wilt lopen. Het wordt er steeds drukker. Vooral met herintreders. Het is een beetje terug in de tijd. Restaurants zijn dicht en in plaats daarvan haalt men een gasbrandertje uit de auto na een toer om een kop thee te zetten en lekker na te praten met elkaar. Vroeger deden we niet anders, het is gemoedelijker geworden eigenlijk. Ook in de gesloten skigebieden komt er steeds meer begrip. We waren in Obertauern en Flachauwinkl en de pistedienst was erg geïnteresseerd en vriendelijk.’
De tijd zal het gaan leren. Al met al een interessant vraagstuk hoe de skigebieden nu en in de toekomst om zullen gaan met deze opnieuw uitgevonden vorm van wintersport die naar mijn idee niet meer verdwijnt uit het witte berglandschap.
